انواع بی حسی مورد استفاده در جراحی دندان
انواع بی حسی مورد استفاده در جراحی دندان به چند دسته تقسیم می شوند. در کلینیک های دندانپزشکی امروزه براساس نیاز و شرایط هر بیمار، انواع مختلفی از بی حسی به کار می روند. آیا شما فکر می کنید بی حسی موضعی عوارض کمتری نسبت به بی هوشی عمومی دارد؟ درد دندان و مشکلات مربوط به آن اغلب در طول زندگی ما رخ می دهند. اگر تاکنون به یک کلینیک دندانپزشکی مراجعه کرده باشید، می دانید که قبل از هر عمل، دندانپزشک ابتدا انواع بی حسی مورد استفاده در جراحی دندان را بررسی می کند و بر اساس نوع درمان، زمان مورد نیاز برای درمان، سن و میزان اضطراب بیمار، بهترین روش را انتخاب می کند. بین انواع بی حسی که در جراحی دندان استفاده می شود، می توان به بی حسی موضعی، سدیشن و بی هوشی عمومی اشاره کرد. در ادامه به هر یک از این انواع بی حسی بیشتر خواهیم پرداخت.
ترس از دندانپزشکی
ترس از دندانپزشکی یا همان فوبیای دندانپزشکی یکی از مهم‌ترین عواملی است که افراد به موجب آن از مراجعه به کلینیک‌های دندانپزشکی و درمان دندان‌های خود سر باز می‌زنند. از آنجایی که عدم درمان و پیگیری مراقبت‌های دندانی، آسیب جدی به سلامت دیگر دندان‌ها و بدن افراد وارد می‌کند؛ بنابراین دندان‌پزشکان برای تسهیل در امور دندانپزشکی این افراد و آرام نگه‌داشتن آن‌ها در طی درمان، از بی‌حسی‌های مختلف به همراه آرام‌بخش‌های دندانپزشکی استفاده می‌نمایند.
در هنگام تزریق آرام‌بخش‌های دندانپزشکی که برخی آن را دندانپزشکی در خواب نیز می‌نامند، بیمار کاملا هوشیار بوده و تنها کمی احساس خواب آلودگی دارد که این موجب می‌شود تا انجام این کار را به یک متخصص سپرده و بدون احساس درد، نگرانی و اضطراب از روند کار، از نتیجه نهایی درمان خود بسیار راضی باشد. نکته قابل توجه در مورد آرام‌بخش‌های دندانپزشکی این است که گرچه استفاده از آن‌ها حالتی آرام را در افراد به‌وجود می‌آورد؛ اما هرگز اثری قوی مانند بی‌حس‌کننده‌ها را نخواهند داشت و برای جلوگیری از وارد آمدن درد به بیماران می‌بایست همراه با آرام‌بخش‌ها، بی‌حس‌کننده‌های موضعی نیز تزریق شوند.
علت لق شدن دندان در بزرگسالی چیست؟
انواع بی حسی مورد استفاده در جراحی دندان پزشکی
انواع بی حسی مورد استفاده در جراحی دندان پزشکی چند نوع است؟ به جرأت می‌توان گفت که استفاده از بی‌حسی‌های دندانپزشکی جزء جدایی‌ناپذیر تمامی اقدامات از ساده‌ترین آن‌ها مانند جرمگیری تا تهاجمی‌ترین درمان‌ها است. به‌طوری که حتی افرادی که ترسی از آن ندارند نیز نخواهند توانست بدون دریافت آن‌ها تحت درمان‌های دندانپزشکی قرار گیرند. از آنجایی که روزانه افراد مختلفی مانند کودکان، سالمندان، مبتلایان به بیماران قلبی، زنان باردار و… به کلینیک‌های دندانپزشکی مراجعه می‌کنند؛ بنابراین لازم است تا متناسب با سن، شرایط و میزان ترس و نگرانی بیمار نوع خاصی از بی‌حسی برای او اعمال شود تا بیشترین بازدهی و کم‌ترین خطر را به همراه داشته باشد.
از جمله بی‌حسی‌های مورد استفاده برای مراجعه‌کنندگان به دندانپزشکی می‌توان به بی‌حسی موضعی، بیهوشی عمومی و داروهای آرام‌بخش اشاره کرد که هر کدام از مزایا و معایب خاص خود برخوردار هستند و برای اهداف درمانی مختلف و به‌منظور جلوگیری از احساس درد در بیمار و بروز عوارض احتمالی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بی حسی موضعی یا لوکال
یکی از پر‌کاربردترین انواع بی حسی مورد استفاده در جراحی دندان که برای اعمال جزئی استفاده شده و روش ایمن و موثر است، بی‌حسی موضعی یا لوکال نام دارد که تنها قسمت کوچک و خاصی از بدن را برای مدت چند ساعت بی‌حس خواهد کرد. نحوه استفاده از بی‌حسی موضعی بدین صورت است که دندانپزشک مقدار مشخصی از داروی بی‌حسی مانند لیدوکائین را در داخل دهان و به ناحیه‌ای که می‌خواهد درمان را در آن‌جا انجام دهد مانند لثه اطراف دندان آسیب دیده تزریق می‌نماید تا در طول عمل دندانپزشکی، بیماری هیچ‌گونه دردی را در این ناحیه احساس نکند.
نکته جالب توجه در مورد بی‌حسی‌های موضعی این است که تزریق آن‌ها تنها از ارسال سیگنال درد به سیستم عصبی مرکزی جلوگیری می‌کند؛ اما هرگز بیمار را بیهوش نکرده و توانایی حرکت را از او نمی‌گیرد. این امر موجب می‌شود تا شخص مراجعه‌کننده بتواند پس از درمان به راحتی به کارهای شخصی و روزانه خود بپردازد. از جمله درمان‌های سبک و کوچکی که دندانپزشک پیش از آغاز آن‌ها از تزریق بی‌حسی‌های موضعی به لثه استفاده می‌نماید عبارتند از:
- درمان حفره دندان و پر کردن آن
- عصب کشی دندان و درمان ریشه
- نصب روکش روی دندان‌ها
- کشیدن دندان‌ها
- جرمگیری دندان‌ها
- جراحی لثه
- روشهای زیبایی
- کاشت دندان
بی حسی دندانپزشکی در دوران بارداری
از آنجایی که دوران بارداری یکی از دوران بسیار حساس برای مادر و جنین است؛ بنابراین دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند که خانم‌های باردار حدالامکان در سه ماهه اول بارداری به غیر از موارد اورژانسی، هیچ‌گونه اقدامات دندانپزشکی انجام ندهند. پس از عبور از سه ماهه اول بارداری مادران باردار می‌بایست ابتدا با دندانپزشک و ماما یا متخصص زنان و زایمان مشورت کرده تا ایمن‌ترین بی‌حسی روی آن‌ها انجام گیرد. برخی از نکات ضروری و مورد توجه در استفاده از بی‌حسی برای خانم‌های باردار به شرح زیر هستند.
- چنانچه خانم بارداری برای درمان‌های ضروری به کلینیک‌های دندانپزشکی مراجعه نماید، می‌تواند براساس نظر دندانپزشک خود مقدار مشخصی داروی بی‌حسی موضعی دریافت کند.
- از آنجایی که بیهوشی عمومی عوارض متعددی روی مادر و جنین خواهد داشت؛ بنابراین در هیچ یک از اقدامات دندانپزشکی استفاده از بیهوشی عمومی روی خانم‌های باردار انجام نمی‌شود.
با این وجود برای جلوگیری از مشاهده عوارض استفاده از بی‌حسی دندانپزشکی در دوران بارداری، بهتر است افراد پیش از شروع دوره بارداری اقدامات درمانی دندانپزشکی خود را انجام داده یا به غیر از موارد بسیار ضروری، انجام امورات مربوط به دندان را به بعد از دوران حاملگی خود موکول نمایند.
عوارض بیهوشی عمومی در دندانپزشکی کودکان و بزرگسالان
یکی از مواردی که بسیاری از والدین هنگام مراجعه به دندانپزشکی برای درمان مشکلات دندان فرزندان خود با آن مواجه می‌شوند، اضطراب و هراس کودک و عدم همکاری او با دندانپزشک است. از آنجایی که این ترس و اضطراب مانع از طی کردن روند درمان می‌شود معمولا دندانپزشک توصیه می‌کند تا کودک را با استفاده از بیهوشی عمومی آرام کرده یا به خوابی عمیق فرو ببرند.
اگر چه انجام بیهوشی در صورتی که در مرکزی با تجهیزات کافی و زیر نظر متخصص بیهوشی با تجربه انجام شود هیچ‌گونه تاثیر منفی روی حافظه ،یادگیری و رشد کودک نخواهد داشت؛ اما با این وجود توصیه می‌گردد والدین پیش از مراجعه به دندانپزشک با استفاده از روشهای مختلف با ترس و اضطراب کودک خود مقابله کرده و او را برای کشیدن دندان یا اقدامات مختلف دندانپزشکی آماده نمایند.
در خصوص دریافت بیهوشی عمومی لازم است بدانید که اگر اعمال آن زیر نظر فردی بی‌تجربه در این زمینه انجام شود، می‌تواند عوارض جانبی مانند تهوع، گلودرد، سردرگمی و عوارض جدی‌تر؛ اما نادری چون موارد زیر را به همراه داشته باشد.
- هایپرترمی بدخیم که باعث انقباض عضلات، تب شدید و حتی مرگ می‌گردد. از این رو چنانچه خود یا اطرافیانتان این وضعیت را تجربه کرده یا دچار گرمازدگی شدید می‌شوید، بهتر است پیش از بیهوشی عمومی این مورد را با پزشک خود در میان بگذارید.
- اختلال شناختی پس از عمل به واسطه بیهوشی عمومی یا مه مغزی که در حافظه و یادگیری خلل ایجاد می‌کند.
- مشکلات تنفسی در حین عمل یا پس از آن با بسته شدن راه گلو که هوشیاری را با مشکل مواجه می‌سازد.
