دندان و بافت اطراف دندان ها!

دندان و بافت اطراف دندان ها!

دندان از دو قسمت تاج و ریشه تشکیل شده است:

1)تاج (crown): تاج دندان قسمتی از دندان است که خارج از لثه طبیعی و سالم قرارداد و ما آن را با چشم می بینیم.تاج هر دندان از سطح به عمق دارای سه لایه است که عبارتند از مینا،عاج و مغز دندان.

*مینا(Enamel):سخت ترین بافت بدن است و استحکام و سختی آن از استخوان نیز بیشتر است.مینا هرگز ترمیم و بازسازی نمیشود و ضخامت آن در روی دندان چند میلیمتر بوده و هرچه پایین تر بیاییم ضخامت آن کم میشود، ریشه فاقد مینا است.

*عاج(Dentin):بافت سخت آهکی ( اسفنجی لانه زنبوری شکل) که در زیر مینا قرار دارد و قسمت اعظم بافت دندان را تشکیل میدهد.عاج دندان نسبت به سرما و مواد شیمیایی حساس است.

مغز دندان(Pulp):مغز دندان بافت نرمی است که حاوی عروق و اعصاب دندان است و از تاج شروع می شود و تا انتهای ریشه ادامه دارد.به مغز دندان واقع در ریشه، کانال ریشه دندان (root canal) گفته می شود.دیواره های این قسمت از دندان را عاج دندان تشکیل می دهد.

2)ریشه(Root): قسمتی از دندان است که در داخل استخوان فک قرار دارد و در دهان دیده نمی شود. روی استخوان فک را لثه می پوشاند،بنابراین ریشه دندان زیر لثه و داخل استخوان فک قرار دارد.ریشه دندان هم مانند تاج دندان دارای سه لایه است: سیمان(ساروج)،عاج و مغز دندان.

*عاج(Dentin): عاج بین سیمان و مغز دندان قرار دارد. و کاملا مشابه عاجِ تاج است و در ادامه آن قرار دارد.

*مغز دندان (Pulp):در وسط دندان زیر عاج دندان قرار دارد و عروق و اعصاب دندان درون آن جای دارد.

نکته:به مرز بین تاج و ریشه دندان،گردن یا طوق دندان (neck of tooth) گفته می شود.

بافت های اطراف دندان

*بافت و نسج نگهدارنده:ریشه دندانها در داخل حفره های مخصوصی که در داخل استخوان فک (استخوان آلوئول) قرار گرفته اند و در ناحیه طوق یا گردن دندان از لثه پوشیده شده اند.باید خاطرنشان کرد که دندانها مستقیماً به استخوان نچسبیده اند، بلکه حدفاصل ریشه دندان و استخوان فک الیافی قرار دارد که به نام الیاف اطراف دندان (periodontal fibers or ligament) نامیده می شود.یک سر این الیاف به سیمان ریشه دندان و سر دیگر آن به استخوان اتصال دارد.

مجموعه ساختمانی متشکل از بافتهای لثه، استخوان آلوئول، الیاف اطراف دندان و سیمان،نسج نگهدارنده دندان یا بافتهای اطراف دندان (Periodontal Tissue) اطلاق می گردد. وظیفه بافت های نگهدارنده دندان حفظ و نگهداری دندان ها در حفره های استخوان فک است.

*لثه:لثه سالم به رنگ صورتی روشن روی استخوان را پوشانده و به شکل هلالی در ناحیه طوق به دندانها چسبیده است و کوچکترین آثار بیماری نظیر تورم، خونریزی، چرک، در آن دیده نمیشود.

در حالت سلامت شیار کم عمقی بین لثه و دندان وجود دارد و بقیه قسمت های لثه به دندان و استخوان چسبیده است.در برخی از بیماریهای لثه و دندان ، لثه از دندان جدا شده و شیار عمیقی ایجاد می شود که پاکت (pocket) نامیده میشود.

حفره دهان

حفره دهان اولین قسمت دستگاه گوارشی است ودر انتهای پشتی خود مسیر مشترکی با دستگاه تنفسی دارد.حفره دهان از جلو به لبها از طرفین به گونه‌ها و در پشت به ناحیه لوزه‌های کامی محدود است.

*دندان های شیری:

 

تعداد آن ها بیست عدد است . ده تا در فک پایین و ده تا در فک بالا. اولین دندان شیری که رویش می یابد در جلوی فک پایین در سن حدود ۳ تا ۸ ماهگی است. اگربچه یک ساله ای بودکه دندانی نداشت ، حتما توسط دندانپزشک معاینه شود.

آخرین دندان شیری در حدود سن سه سالگی رویش می کند. حفظ سلامت دندان های شیری بسیار مهم است و اساس رویش طبیعی دندان های دائمی است. در صورت بروز هرگونه پوسیدگی ، تغییر رنگ ، درد یا ضربه به آنها حتما به کلینیک مراجعه کنید.

اگر دندان های شیری زودتر از موقع افتادن طبیعی از دست بروند ، باعث کج شدن یا نهفته ماندن دندان های دائمی خواهند شد.

زمان افتادن دندان های شیری : از شش سالگی با افتادن دندان های جلوی فک پایین شروع شده و تا ۱۱ ال ۱۳ سالگی آخرین دندان شیری می افتد.

رده سنی ۶ تا ۱۳ سالگی دوره ی دندانی مختلط نامیده می شود.(Mixed) یعنی هم دندان شیری و هم دندان دائمی در دهان دیده می شود.

اولین معاینه دندان ها حتما باید قبل از یک سالگی انجام شود.( این توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا است.)

بیشتر کودکانی که در آینده دندان های نامرتب خواهند داشت را می توان در دوره دندانی مختلط(۶ تا ۱۳ سالگی) تشخیص داد. پس مراجعه به داندانپزشک در این دوره سنی(حتی اگر پوسیدگی یا مشکلی مشاهده نکنید) مفید خواهد بود.

دندان های دائمی:

 

تعداد دندان های دائمی ۳۲ عدد است و از لحاظ شکل و موقعیت آنها در دهان به چهار دسته تقسیم می شوند:

· دندان های پیش( چهار دندان در هر فک)

· دندان های نیش(دو دندان در هر فک)

· دندان های آسیای کوچک( چهار دندان در هر فک)

· دندان های آیبای بزرگ(شش دندان در هر فک)

اولین دندان های دائمی در سن شش سالگی رویش می کنند که عبارتند از: دندان های پیش فک پایین و دندان های آسیای بزرگ اول.

آخرین دندان هم سومین آسیای بزرگ است که در سن ۱۸ تا ۲۲ سالگی رویش می کنند و به دندان عق معروف است. در برخی افراد این دندان عقل وجود ندارد و تعداد دندان های دائمی آنها کمتر از ۳۲ عدد می شود. جراحی و نهفتگی این دندان در فصل مربوطه بررسی خواهد شد.

دندان آسیای بزرگ اول: شایع تین تعداد پوسیدگی ها و کشیدن ها مربوط به این دندان است. چرا؟

اگر به دندانهای یک کودک شش ساله نگاه کنید در پشت آخرین دندان شیری (چه در فک پایین و چه فک بالا). برجستگی لثه ای را مشاهده می کنید که محل رویش دندان آسیای بزرگ اول است. کمتر کسی انتظار دارد که در انتهای دهان یک کودک شش، هفت ساله دندان دائمی وجود داشته باشد. از آنجائیکه رویش این دندانها به دنبال افتادن دندان شیری نیست، بسیاری از والدین متوجه رویش آنها نمی شوند. به همین دلیل اکثرا این دندان را شیری می پندارند. از طرف دیگر چون رعایت بهداشت در این سن معمولا ضعیف است ، این دندان به شدت در معرض پوسیدگی است. جالب اینجاست که دندان آسیای بزرگ دوم شش سال بعد ( حدود ۱۲ سالگی) رویش می کند، به همین دلیل کمتر در معرض پوسیدگی است ؛ پس اگر دندانپزشگ به شما گفت “کودک هفت ساله شما دارای دندان دائمی پوسیده است، تعجب نکنید!