رابطه ای مستقیم بین سلامت دهان و دندان و پوکی استخوان فک وجود دارد. تحقیقات نشان داده است که استفاده از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس در شناسایی بیماران مبتلا به پوکی استخوان بهتر از بیمارانی که تراکم استخوان طبیعی دارند می تواند مفیدتر باشد. با توجه به اینکه بسیاری از افراد به جای مراجعه به پزشک عمومی، به دندانپزشک مراجعه می کنند، دندانپزشک می تواند در تشخیص تراکم استخوان کمک زیادی کند. تراکم استخوان کم ممکن است نشانگر پوکی استخوان باشد. با افزایش سن فرد، احتمال خطر بروز پوکی استخوان نیز افزایش می یابد.

پوکی استخوان چیست؟

استئوپروسیس Osteoporosis یا پوکی استخوان شرایط پزشکی است که در آن از تراکم استخوان کاسته می شود. این مشکل می تواند موجب ترد و شکننده شدن استخوان ها شود و به راحتی آنها را در معرض خطر شکستن قرار دهد. استئوپروسیس به معنای “استخوان پر منفذ” است. اگر تابحال استخوان گاو یا گوسفند را دیده باشید متوجه تراکم آنها شده اید. ممکن است متوجه شده باشید آنها چندان منسجم و فشرده نیستند.

در واقع، دارای یک دسته سوراخ های ریز هستند که به یکدیگر متصل می شوند و موجب تقویت یکدیگر و ایجاد اتصال بین آنها می شود. استخوان سالم انسان نیز شبیه این نوع استخوان ها است. پوکی استخوان موجب کاهش تراکم استخوان و بزرگ تر شدن سوراخ های بسیار ریز داخل آن می شود. به مرور زمان، این مشکل موجب تضعیف استخوان ها خواهد شد، در نتیجه احتمال بروز آسیب نیز افزایش خواهد یافت.

پوکی استخوان فک و سلامت دهان

سالم نگه داشتن استخوان ها تأثیر بزرگی روی سلامت دهان بیماران دارد. شاید عجیب به نظر برسد، اما وقتی به استخوان هایی فکر می کنید که فک را تشکیل می دهند و دندان ها را در جای خود نگه می دارند، مراقبت از استخوان ها، درست مانند مراقبت از دندان ها معنا پیدا می کند. بیماری های استخوان مانند پوکی استخوان فک تأثیر چشمگیری روی سلامت دهان و استخوان های دندانی دارند.

استخوان فک دندان های ما را حمایت می کند، و این استخوان تحت عنوان استخوان آلوئولار شناخته می شود. ارتباط مستقیمی بین تحلیل استخوان آلوئولار و افزایش احتمال از دست رفتن دندان ها وجود دارد. علت این است که وقتی روند تضعیف استخوان آغاز می شود، دندان ها لق می شوند و حتی می توانند بیفتند.

پریودنتیت نوعی عفونت دهانی است که لثه ها و استخوان هایی که دندان ها را حمایت می کنند تحت تأثیر قرار می دهد. باکتری ها موجب خوردگی و از بین رفتن استخوان و بافت های همبندی می شوند که دندان ها را در جای خود نگه می دارند. از دست رفتن و تحلیل استخوان آلوئولار و در هم شکستن مواد معدنی موجود در استخوان باعث می شود استخوان بیشتر مستعد تحلیل و از دست رفتن دندان ها شوند.

مهم است که بدانید

کاهش تراکم استخوان و در هم شکسته شدن مواد معدنی موجود در استخوان ها می تواند در نتیجه ابتلا به بیماری های مزمن اتفاق بیفتد. ارتباط مستقیمی بین پریودنتیت و دیگر بیماری هایی وجود دارد که روی تراکم استخوان تأثیر می گذارند، از جمله پوکی استخوان. گرچه پوکی استخوان همه افراد را تحت تأثیر قرار می دهد اما زنانی که در دوران یائسگی به سر می برند، بیشتر مستعد مشکلات مربوط به فرایندهای جراحی دهانی یا مشکلات قرار گیری پروتزهای مصنوعی هستند.

همانطور که اشاره کردیم، پوکی استخوان بیماری مزمنی است که باعث می شود استخوان ها مستعد شکستن شوند و به راحتی بشکنند و موجب پایین آمدن تراکم استخوان شود و تأثیر اصلی آن روی استخوان فک است که دندان ها را حمایت می کند. اصلی ترین دلایل پوکی استخوان بالا رفتن سن، یائسگی، و کمبود مواد مغذی مانند ویتامین D است.

به هیمن دلیل، پوکی استخوان می تواند تأثیر منفی مستقیم روی بیماری های لثه و پریودنتال داشته باشد و منجر به از دست رفتن دندان ها شود. پوکی استخوان تأثیری باور نکردنی روی استخوان فکی دارد که دندان ها را حمایت می کند. وقتی استخوان فک تحت تأثیر بیماری های مزمن استخوان قرار می گیرد، دیگر مشکلات دندانی اجتناب ناپذیر خواهند بود. در واقع، تحقیقات نشان می دهند که پوکی استخوان عامل تشدید کننده تخریب پریودنتال است.

دلایل فقدان تراکم استخوان فک :دلایل متعددی برای فقدان تراکم کافی استخوان در فک بالا ممکن است وجود داشته باشد:

تراکم استخوان فک ممکن است به دلیل سابقه جراحی مانند سابقه کشیدن دندان یا تاثیر بیماری پریودنتال از بین رفته باشد. در برخی موارد بیمار دچار دندان نهفته می شود. جراحی و کشیدن این نوع دندان می تواند دشوار باشد. گاهی در اثر ترومای وارد شده استخوان تحلیل می رود. بیماری پریودنتال از بافت لثه شروع می شود و در صورت عدم درمان به استخوان پیشروی می کند.

دیگر دلیل نیاز به انجام سینوس لیفت می تواند سایز و شکل سینوس ماگزیلاری باشد. در برخی افراد اندازه این سینوس نسبت به اندازه فک بالا نسبتا بزرگ تر است. در نتیجه بیمار دارای ضخامت کافی در استخوان فک خود نیست. این امر قرارگیری ایمپلنت در فک را با شکست رو به رو می کند.

دیگر دلیل کاهش تراکم استخوان فک، نبود طولانی مدت ریشه دندان در فک است. در صورتی که دندان های فک بالای شما مدتها پیش افتاده باشند، احتمالا در حال حاضر حجم زیادی از استخوان فک شما توسط بدن جذب شده است.

چه زمانی نیاز به جراحی پیوند استخوان داریم ؟

همه این موارد به موضوعاتی از قبیل وجود استخوان کافی برای پاسخگویی به خواص ساختاری، عملکردی و ظاهر مناسب و زیبایی که برای انجام ایمپلنت و جایگزینی دندان‌های بعدی برنامه ریزی شده است، بستگی دارد. این متغیرها از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت هستند، همانطور که میزان و تراکم (سختی) استخوان در افراد مختلف تغییر می‌کند. بنابراین، ضروری است که مقدار و کیفیت استخوان برای هر متقاضی قبل از انجام عمل جراحی ایمپلنت بررسی شود. در ادامه چند علامت وجود دارند که نشان می‌دهند قبل از استفاده و جایگذاری ایمپلنت جدید دندان، ممکن است نیاز به پیوند استخوان داشته باشید.

۱- دندان‌هایی که برای مدت طولانی آن‌ها را از دست داده‌اید

بعضی افراد تصمیم می‌گیرند که دندان‌های افتاده را بلافاصله جایگزین نکنند. استدلال افراد در این خصوص می‌تواند متفاوت باشد، اما به تأخیر انداختن این عمل می‌تواند منجر به بروز عواقب ناخواسته شود. استخوان فک شما نیاز به ریشه دندان دارد تا متحرک باقی بماند، بنابراین زمانی که ریشه دندان از بین می‌رود، استخوان در آن ناحیه شروع به فرسایش می‌کند. متخصص ارتودنسی یا دندانپزشک شما می‌تواند استخوان را بررسی کند تا ببیند آیا انجام عمل پیوند ضروری است یا نه.

۲- اگر دچار بیماری شدید لثه در گذشته بوده‌اید

بیماری لثه در میان افراد رایج است، اما اگر موارد شدید این بیماری را داشته باشید، ممکن است منجر به بروز مشکلاتی شود. یکی از این مشکلات ضعف استخوان فک است. اگر در گذشته با بیماری لثه مواجه شده‌اید، متخصص ارتودنسی یا دندانپزشک خود را مطلع سازید تا آزمایشات لازم انجام شود.

۳- آسیب قبلی در فک

اگر در گذشته ضربه یا آسیبی به فک یا صورت شما رسیده است، ممکن است استخوان فک ضعیف شده باشد و شاید در حال حاضر برای حمایت از ایمپلنت به اندازهٔ کافی قوی نباشد.

انواع جراحی های پیوند استخوان کدام است ؟اساساً چهار نوع عمل پیوند استخوان وجود دارد:

• اتوگرافت: استخوان اهدا کننده می‌تواند از خود بیمار باشد. (به طور کلی از ناحیه متفاوتی از دهان به دست می‌آید).
• آلوگرافت: در این روش استخوان انسان از یک بانک بافت مجاز دریافت می‌شود، همانطور که اهدای خون از بانک اهداء خون انجام می‌گیرد. آلوگرافت با از بین بردن تمام مواد آلی (آنتی ژن‌های بالقوه) و پس از آن با استریلیزه کردن با استفاده از اشعه گاما، به طور دقیق پردازش می‌شود. تا به حال هیچ گونه اطلاعاتی مبنی بر انتقال بیماری از طریق آلوگرافهای دندان گزارش نشده است.
• زنوگرافت: زنوگرافت‌ها پیوندهای استخوان مشتق شده از منابع حیوانی و به طور معمول گاو هستند.
• مصنوعی: در برخی از تکنیک‌های پیوند استخوان برای کاشت ایمپلنت‌های دندانی از منابع غیر آلی مانند سولفات کلسیم استفاده می‌کنند.

در حالی که هر نوع از مواد مورد استفاده در عمل پیوند استخوان دارای خواص منحصر به فرد خود می‌باشند، عملکرد آن‌ها به عنوان یک داربست و نگهدارنده فضا اجازه می‌دهد تا روند جایگزینی توسط استخوان خود فرد بیمار از طریق یک فرآیند به نام بازسازی بافت هدایت گردد.

به خاطر داشته باشید

تصور می‌شد سال‌ها پوکی استخوان، فقط بر زنان مسن تأثیر می‌گذارد، اما در واقع هر دو جنس نمی‌توانند از تحلیل استخوان و کاهش تراکم استخوان جلوگیری کنند. این بیماری عمدتاً لگن، مچ قدم و مهره‌های شکم را در بر می‌گیرد، اما همچنین می‌تواند استخوان فک را هم تحت تأثیر قرار دهد. استخوان فک نقش مهمی در حفظ دندان‌ها دارد و بنابراین پوکی استخوان فک ممکن است به مشکلات دهان و دندان منجر شود.