عقب رفتن لثه چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟

عقب رفتن لثه یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که اگر به‌موقع درمان نشود می‌تواند به حساسیت، عفونت و حتی از دست رفتن دندان‌ها منجر شود.

لثه‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم دهان و دندان هستند که مانند یک محافظ طبیعی از دندان‌ها پشتیبانی می‌کنند. وقتی لثه‌ها در حالت سالم باشند، به‌طور کامل اطراف دندان را می‌پوشانند و مانع از نفوذ باکتری‌ها به ریشه می‌شوند. اما در شرایطی ممکن است لثه‌ها شروع به عقب‌نشینی کنند. این پدیده که به آن عقب رفتن لثه یا تحلیل لثه گفته می‌شود، باعث می‌گردد ریشه دندان نمایان شود و حساسیت و مشکلات متعددی برای فرد ایجاد شود.

مشکل عقب رفتن لثه تنها یک مسئله زیبایی نیست؛ بلکه می‌تواند عوارضی جدی مانند افزایش خطر پوسیدگی ریشه، عفونت لثه و حتی از دست رفتن دندان‌ها را به همراه داشته باشد. شناخت به‌موقع علائم و درمان سریع این بیماری نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد.

علل عقب رفتن لثه

علت‌های مختلفی می‌توانند در تحلیل و پس‌روی لثه نقش داشته باشند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

۱. بیماری‌های لثه

پریودنتیت (Periodontitis) و التهاب لثه (Gingivitis) از شایع‌ترین دلایل عقب‌نشینی لثه هستند. پلاک‌های باکتریایی که روی دندان‌ها تجمع می‌کنند، باعث التهاب و تخریب بافت نگهدارنده دندان می‌شوند. با پیشرفت این بیماری‌ها، استخوان اطراف ریشه نیز تحلیل می‌رود و لثه‌ها به تدریج عقب می‌نشینند.

۲. مسواک زدن نادرست

خیلی از افراد تصور می‌کنند هرچه با فشار بیشتری مسواک بزنند، دندان‌ها تمیزتر می‌شوند. درحالی‌که مسواک‌زدن شدید یا استفاده از مسواک با برس سفت، یکی از دلایل اصلی عقب رفتن لثه است. این مشکل معمولاً بیشتر در سمت چپ دهان افراد راست‌دست دیده می‌شود، زیرا فشار بیشتری در این ناحیه وارد می‌کنند.

۳. عوامل ژنتیکی

برخی افراد به‌طور طبیعی لثه‌های نازک‌تر یا حساس‌تری دارند که به‌راحتی در برابر التهاب یا سایش آسیب می‌بیند. در این افراد، احتمال عقب‌نشینی لثه حتی با رعایت بهداشت مناسب نیز بیشتر است.

۴. سبک زندگی و بیماری‌ها

• استعمال دخانیات و سیگار کشیدن

• ابتلا به بیماری‌های مزمنی مثل دیابت

• افزایش سن (بیش از ۸۸٪ افراد بالای ۶۵ سال حداقل در یک دندان تحلیل لثه دارند)

۵. دلایل دیگر

• دندان‌قروچه (Bruxism)

• استفاده از پیرسینگ در لب یا زبان

• نامرتبی دندان‌ها یا فشار ناشی از ارتودنسی

• ترمیم‌های نامناسب دندانی

علائم عقب رفتن لثه

عقب‌نشینی لثه معمولاً به‌آرامی رخ می‌دهد و بسیاری از افراد متوجه آن نمی‌شوند. بااین‌حال، شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:

• دیده شدن ریشه دندان و بلندتر به نظر رسیدن آن

• حساسیت دندان به سرما، گرما یا غذاهای شیرین و ترش

• خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک یا نخ دندان

• بوی بد دهان

• فاصله افتادن بین دندان‌ها

• تغییر شکل لبخند و نگرانی‌های زیبایی

درمان عقب رفتن لثه

🔹 درمان‌های خانگی و اولیه

در مراحل ابتدایی، درمان‌های ساده می‌توانند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرند:

• استفاده از مسواک نرم و روش صحیح مسواک‌زدن

• نخ دندان روزانه

• خمیر دندان ضد حساسیت برای کاهش درد

• دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال

• تغذیه سالم و کاهش مصرف قند و دخانیات

🔹 درمان‌های تخصصی دندانپزشکی

اگر عقب رفتن لثه پیشرفته‌تر باشد، به درمان‌های حرفه‌ای نیاز است:

• جرم‌گیری و روت پلنینگ: تمیز کردن عمقی زیر لثه‌ها برای حذف پلاک و باکتری‌ها.

• ترمیم‌های کامپوزیت یا پروتز لثه مصنوعی: پوشاندن ریشه‌های نمایان برای کاهش حساسیت و بهبود ظاهر.

• ارتودنسی: در صورت فشار نامناسب ناشی از نامرتبی دندان‌ها.

• جراحی پیوند لثه : انتقال بافت از سقف دهان یا ناحیه دیگر برای پوشش ریشه نمایان؛ این روش مؤثرترین درمان برای موارد شدید است.

پیشگیری از عقب رفتن لثه

پیشگیری همیشه ساده‌تر از درمان است. با رعایت چند نکته می‌توان احتمال تحلیل لثه را به‌طور چشمگیری کاهش داد:

• مسواک نرم + مسواک‌زدن آرام با زاویه صحیح (۴۵ درجه)

• نخ دندان روزانه برای حذف پلاک بین دندانی

• مراجعات منظم به دندانپزشک (هر ۶ ماه)

• ترک سیگار و دخانیات

• کنترل بیماری‌های مزمن مانند دیابت

• استفاده از محافظ دندانی در صورت دندان‌قروچه شبانه

سوالات متداول درباره عقب رفتن لثه (FAQ)

❓ علت اصلی عقب رفتن لثه چیست؟
مهم‌ترین علت، بیماری‌های پریودنتال و التهاب لثه است. همچنین مسواک‌زدن شدید و عوامل ژنتیکی نیز نقش مهمی دارند.

❓ آیا عقب رفتن لثه قابل بازگشت است؟
در مراحل اولیه می‌توان جلوی پیشرفت را گرفت، اما در موارد شدید، تنها با جراحی پیوند لثه می‌توان بافت از دست رفته را بازسازی کرد.

❓ بهترین راه پیشگیری از تحلیل لثه چیست؟
رعایت بهداشت دهان (مسواک نرم، نخ دندان)، ترک دخانیات و معاینه منظم دندانپزشکی بهترین راه‌های پیشگیری هستند.

❓ چه کسانی بیشتر در معرض این مشکل هستند؟
افراد سیگاری، مبتلایان به دیابت، سالمندان و کسانی که به‌طور ژنتیکی لثه‌های نازک دارند، بیشتر مستعد عقب رفتن لثه هستند.

عقب رفتن لثه یکی از مشکلات رایج دهان و دندان است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند به حساسیت، عفونت و حتی از دست رفتن دندان‌ها منجر شود. برای درمان مطمئن این مشکل، مراجعه به کلینیک دکتر علی شالچی‌زاده توصیه می‌شود. این مرکز با بیش از ۲۰ سال تجربه، تجهیزات پیشرفته و رضایت بالای بیماران، خدمات تخصصی مانند پیوند لثه، جراحی لثه، جرم‌گیری و ایمپلنت را ارائه می‌دهد.